CSVN Xuân – Hà̀ng năm, khi những cơn mưa cuối mùa thưa thớ́t, khoảng thá́ng 9, 10 dương lị̣ch là̀ lúc tổ̉ dế cơm rộ̣ lên ở̉ khắ́p nơi trong vườn rẫ̃y và̀ lô cao su…

Và̀o mùa nà̀y, đi săn dế cơm cũng là̀ thú vui, vừ̀a có dế thị̣t để̉ cải thiện bữa ăn, là̀m mồi nhậu hoặc bá́n lấy tiền. Săn dế cơm cũng khá́ đơn giản, dùng bông cỏ cho kiến bồ nhót bâu và̀o rồi bỏ và̀o hang dế, kiến bồ nhót cắ́n rất đau, cho nên khi kiến tấn công thì̀ ngay lập tứ́c con dế phải chạ̣y thoá́t thân ra khỏi hang, người săn chỉ̉ việc bắ́t dế gỡ kiến bu bá́m rồi bỏ dế và̀o thùng xô hoặc xỏ thà̀nh xâu.

Nếu không dùng kiến, người săn có thể̉ dùng cuốc để̉ đà̀o hang dế, và̀o đầ̀u mùa hang dế từ̀ 20 – 30 cm, cà̀ng về sau hang dế cà̀ng sâu hơn 40 – 50cm. Còn ban đêm dùng đè̀n pin săn dế thì̀ nghe tiếng gá́y củ̉a dế trống, sau đó dùng lưỡi dao nhọn có gắ́n cá́n dà̀i chặn bít miệng hang, khi con dế nghe tiếng độ̣ng sẽ̃ không chui và̀o đượ̣c hang ẩ̉n núp.

Mùa săn dế cơm khoảng chừ̀ng 1 thá́ng, nhưng vòng đời củ̉a dế từ̀ lúc đà̀o hang là̀m tổ̉ rồi sinh sản đến khi chết từ̀ 2 – 3 thá́ng. Tổ̉ dế cơm từ̀ thá́ng thứ́ 2 trở̉ lên có hang sâu, rất khó đà̀o hoặc kiến bồ nhót và̀o tận hang sâu tấn công đượ̣c con dế cũng sẽ̃ lâu hơn, vì̀ dế cơm lúc nà̀y già̀ yếu không còn sứ́c chống trả và̀ thá́o chạ̣y khi bị̣ kiến bồ nhót tấn công cho nên thường chết luôn trong hang người săn không lấy đượ̣c.

Bây giờ cũng đã có trạ̣i kinh doanh nuôi và̀ nhân giống con dế để̉ bá́n, và̀ nhiều người đã là̀m già̀u từ̀ mô hì̀nh nuôi loạ̣i côn trùng nà̀y. Tuy nhiên, những người sà̀nh điệu, và̀ dân nhậu… vẫ̃n chuộ̣ng loạ̣i dế cơm sinh sống trong tự̣ nhiên, nên đi săn lùng tì̀m người săn bắ́t dế cơm để̉ mua. Hiện tạ̣i dế cơm săn đượ̣c còn tươi và̀ là̀m sạ̣ch có giá́ từ̀ 5 – 7 nghì̀n/con.

Đượ̣c biết, cá́c chuyên gia về dinh dưỡng thự̣c phẩ̉m thì̀ loà̀i côn trùng dế có giá́ trị̣ dinh dưỡng hơn nhiều so vớ́i thị̣t bò, thị̣t heo. Đặc biệt, đối vớ́i dế cơm thì̀ lạ̣i khan hiếm vì̀ theo mùa, là̀ đặc sản thiên nhiên, dân dã vớ́i cá́c món: dế chiên giòn, dế um mỡ, dế chiên bộ̣t… khi ăn kè̀m vớ́i rau thơm, xà̀ lá́ch, cà̀ chua rất bổ̉ và̀ ngon miệng.

NGUYỄN CỦ CẢI