CSVN – Theo cách nghĩ của người xưa, tên càng đẹp thì càng dễ bị ma quỷ bắt đi (bệnh tật, hoặc chết yểu). Vì thế mà nhiều cha mẹ, ông bà (thường là ở quê) hay đặt cho con cái những cái tên rất ngộ nghĩnh. Bên cạnh đó còn có nhiều cái tên khai sinh “sốc nặng toàn tập”.

Thần tượng ngôi sao thái quá

Cha mẹ thần tượng ngôi sao không phải là chuyện lạ. Bởi khi xem một bộ phim, vở kịch, trận bóng… hễ thấy ngôi sao đó có tài là thích. Thế là họ nghĩ ngay đến việc đặt tên cho con giống ngôi sao ấy với ước mong sau này con mình cũng nổi tiếng, như thế. Ấy thế mới có những cái tên Diễm Hương 9X, Diễm My 9X, Thu Hà 9X… ra đời. Phải công nhận họ khéo đặt tên cho con cái. Bởi những cái tên thế hệ sau vừa nêu trên đều nổi tiếng giống như thế hệ đầu.

Tuy nhiên cũng có những cái tên đặt theo ngôi sao, theo nhân vật trong phim, tên chính khách, nhưng không nổi tiếng như người ta mà khi nghe qua chỉ muốn ôm bụng cười bò. Cách đây vài tháng, truyền thông có đưa tin về giấy chứng minh nhân dân, thẻ bảo hiểm y tế, giấy phép lái xe của một số người, tên vừa dài vừa ngộ. Có thể kể ra: Rô Nan Đô (Ronaldo), Phạm Văn Ma Ra Đô Na (Maradona), Nguyễn Thị Lâu Ra (Laura), Trương Vô Kỵ, Trần Hoàng Phi Hồng, Trịnh Thị Nôel (Noel), Đỗ Phi ĐenCacStrô (Fidel Castro), Nguyễn Đắc Minh Trị Thiên Hoàng…

Bà Quỳnh, ngụ cư ở xã Tân Kiên, huyện Bình Chánh (TP.HCM) trần tình về việc tên hai đứa con mình là Hồ Mai Lệ Huyền, Hồ Hùng Cường: “Hồi nhỏ tui mê hai ca sĩ này lắm. Vì vậy mà sau khi lấy chồng, sinh con, tui nghĩ ngay đến hai cái tên này để đặt. Ông xã tui cũng khoái chứ không riêng gì tui”. Còn anh Trần Văn Hùng ở phường Bình Trị Đông B, quận Bình Tân (TP.HCM) vừa hạ sinh thằng nhóc kháu khỉnh, được đặt tên là Trần Văn La Ti Ni (Platini). Lý do rất đơn giản. Bởi anh ngưỡng mộ ngôi sao bóng đá người Pháp lừng danh một thời 3 lần liên tiếp đoạt giải Quả bóng vàng châu Âu nên mới đặt tên con như thế. Anh hồ hởi nói thêm: “Tôi thích sinh đứa sau, nếu là trai sẽ đặt là Ru Ni (Rooney), còn con gái thì đặt là Kim Chi (4 lần đoạt Quả bóng vàng Việt Nam).

Đặt theo vần điệu cho vui

Những ông cụ, bà cụ ở quê ngày trước thường sinh con rất đông. Với quan niệm “trời sinh voi sinh cỏ” nên các cụ cứ mà đẻ. Thời chiến tranh, ăn uống thiếu thốn, đứa bé chào đời, ngoài việc bú sữa mẹ thì húp nước cơm thôi chứ có ăn uống gì đủ chất đâu. Vậy mà vẫn lớn phổng phao. Chính vì thế họ sinh con đàn cháu đống cho vui nhà vui cửa. Càng đông càng vui.

Các cụ nghĩ ra hàng loạt cái tên có vần điệu cho nó hay hay, ngộ ngộ. Như trường hợp của cụ Ba Quánh ở xã An Định, huyện Mỏ Cày Nam, tỉnh Bến Tre. Cụ có 8 người con, được đặt theo thứ tự: Hòa – Bình – Hạnh – Phúc – An – Định – Tân – Hưng. Lý do cụ đưa ra là sau khi lập lại hòa bình (Hiệp định Geneve 1954), cụ lấy vợ, vợ cụ ở xã Tân Hưng. Vì lẽ đó mà có các con của cụ có những cái tên ý nghĩa như thế. Lại có cụ Ba Phúc ở xã An Thới, huyện Mỏ Cày Nam, tỉnh Bến Tre, đặt tên cho con bắt đầu từ các dụng cụ đựng đồ. Vốn dĩ cụ là thợ đan rổ rá có tiếng nhất vùng, nên khi đẻ con, cụ cũng bị ảnh hưởng đến nghề nghiệp.

Khi nghe tên các con cụ, ai cũng cười ngất ngư vì quá ngộ, quá dân dã, mộc mạc, chất phác như bản tính của người nhà quê. 13 người con của cụ có các tên thứ tự như sau: Vừng – Sàng – Thúng – Mủng – Đừng – Cho – Ai – Mượn – Mắc – Công – Đi – Đòi. “Mấy đứa nó giờ cũng đã có cháu nội, cháu ngoại rồi, nên không phiền hà gì cái tên “xấu” đó. Chớ giờ mà đặt tên cho cháu chắt như thế chúng xấu hổ cho coi”, cụ Phúc bộc bạch.

Những cái tên vừa nêu trên, tuy không đẹp (theo cách nghĩ người khác), nhưng đã góp phần làm nên văn hóa đặt tên của người Việt Nam. Qua đó, tên người Việt càng phong phú, độc, lạ, không trùng lắp hoặc lẫn vào đâu được. Tuy nhiên, đó là của ngày hôm qua, khi mà suy nghĩ của người nhà nông đơn giản, chất phác, không cầu kỳ.

Thời đại bây giờ người ta quan trọng hình thức, vì thế ai cũng muốn đặt tên cho con mình thật hay, hãnh diện. Những cái tên ngộ nghĩnh, hài hước chỉ còn quanh quẩn trong nhà dưới dạng biệt danh. Như lời chú Hồ Hồng Kông ở xã Tân Kiên, Bình Chánh, (TP.HCM) nói: “Giờ mà đặt con mình tên xấu quá, khi lớn nó sẽ mặc cảm rồi giận mình. Cái tên bây giờ gắn liền với vận mạng, danh vọng của con người chứ chẳng chơi đâu. Vì vậy chú và bà xã đã đặt cho con mình cái tên hay để nó được đổi đời mai sau”.

Đặng Trung Thành