CSVN – Đâu là những cơ hội và xu hướng của thị trường các doanh nghiệp ngành gỗ cần nắm bắt sau đại dịch Covid -19 là những nội dung chính được các diễn giả chia sẻ tại Hội thảo trực tuyến “Phục hồi – Tăng tốc – Bứt phá – Phát triển bền vững ngành gỗ giai đoạn hậu đại dịch” do Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Vifores) tổ chức vừa qua.

Ngành gỗ lao đao vì dịch bệnh Covid-19

Ông Ngô Sỹ Hoài – Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Vifores nhận định, năm 2020, ngành gỗ đặt mục tiêu 12 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu. Thế nhưng đến thời điểm này, với những tác động từ đại dịch Covid-19, dự báo tăng trưởng trong xuất khẩu của ngành năm 2020 có thể bằng 0.

Tại hội thảo, Vifores đã chia sẻ Kết quả khảo sát tác động của đại dịch Covid- 19 đối với ngành gỗ. Khảo sát tại 124 doanh nghiệp vào cuối tháng ba vừa qua cho thấy, 100% doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi Covid-19.

Cụ thể, về tác động tài chính, 75% số doanh nghiệp phản hồi cho biết thiệt hại ban đầu đối với các doanh nghiệp này ước tính vào khoảng 3.066 tỷ đồng. Hơn một nửa (51%) số doanh nghiệp tham gia khảo sát cho biết phải thu hẹp quy mô sản xuất.

Khoảng 35% doanh nghiệp dù đang hoạt động bình thường nhưng phải sẽ tạm ngừng sản xuất trong thời gian tới; 7% số doanh nghiệp đã ngừng hoạt động và chỉ có 7% doanh nghiệp vẫn hoạt động bình thường. Đại dịch cũng tác động tới khâu nhập khẩu gỗ nguyên liệu và chế biến, tiêu thụ trong nước.

Cụ thể, nhập khẩu gỗ nguyên liệu từ châu Phi – nguồn cung gỗ nguyên liệu nhiệt đới lớn nhất cho Việt Nam đã dừng hẳn. Lượng nhập từ nguồn gỗ ôn đới giảm 70%. Đại dịch làm giá gỗ nguyên liệu và cước vận chuyển tăng. Sản xuất kinh doanh của các hộ tại các làng nghề giảm 80%. Khoảng 50 – 60% xưởng xẻ sử dụng nguyên liệu gỗ rừng trồng trong nước phải dừng hoạt động. Nhu cầu tiêu dùng trong các dự án dân sinh và công cộng hiện đang dừng.

Thay đổi để thích ứng với dịch bệnh

Trước nguy cơ đó, Chính phủ đã nhanh chóng ban hành các chính sách và giải pháp về chính sách tài khóa, tín dụng thương mại, an sinh xã hội… Cụ thể, ngày 3/4, Bộ Tài chính đã tiếp thu và đưa phân ngành chế biến gỗ và các sản phẩm từ gỗ, tre nứa vào dự thảo Nghị định trình Chính phủ. Bộ Tài chính tiếp tục đề xuất nâng gói tài khóa hỗ trợ các doanh nghiệp, bao gồm doanh nghiệp ngành gỗ lên gần 180 nghìn tỷ đồng, gấp sáu lần số tiền dự tính ban đầu…

Theo ông Nguyễn Quốc Khanh – Chủ tịch Hội mỹ nghệ và chế biến gỗ TP.HCM (HAWA): hiệp hội gỗ ở địa phương đã tổ chức nhiều kênh họp trực tuyến với đối tác thương mại quốc tế để tìm hiểu diễn biến thị trường, từ đó dự báo và thông tin đến doanh nghiệp thời điểm phục hồi thị trường, dự đoán hành vi và xu hướng tiêu dùng mới. Tuy nhiên, ngoài cố gắng trên, ngành cần có thay đổi căn bản về xác định dòng sản phẩm và thị trường chiến lược khi muốn giảm thiểu rủi ro.

Theo ông Đỗ Xuân Lập – Chủ tịch Vifores, khi dịch bệnh xảy ra, chuỗi cung cho các loại đồ gỗ chiến lược không bị biến động quá lớn, trong khi nhu cầu về các nhóm đồ gỗ khác gần như mất hẳn. Trong khi đó cơ cấu dòng sản phẩm của Việt Nam hiện chưa hợp lý… do sản xuất các sản phẩm không có nhu cầu lớn và không tăng cao trong tương lai. Từ đó, để phục hồi sản xuất, doanh nghiệp cần chuyển đổi cơ cấu dòng sản phẩm theo nhu cầu thị trường.

Đại dịch cũng cho thấy ngành cần phải dịch chuyển về phương thức bán hàng. Kênh truyền thống (Offline) cần phải thay đổi, nhằm giảm rủi ro trong hội nhập và phù hợp với xu thế thương mại thế giới (Online). Thêm vào đó, ngành cần hình thành và đẩy mạnh các liên kết giữa các doanh nghiệp trong ngành, xây dựng chuỗi cung trong nước và phát triển các ngành công nghiệp phụ trợ. Bởi tác động của Covid-19 cho thấy các chuỗi cung xuất khẩu đồ gỗ hiện nay của Việt Nam chưa tốt, phụ thuộc một phần nguồn nguyên phụ liệu nhập khẩu, đặc biệt từ Trung Quốc.

Doanh nghiệp cần linh hoạt, bình tĩnh để trụ vững

Ông Huỳnh Quang Thanh – Phó chủ tịch Hiệp hội chế biến gỗ tỉnh Bình Dương (BIFA) nêu kiến nghị: “Các ngân hàng nên chung tay với doanh nghiệp vượt qua đại dịch. Ngân hàng chính là “máy trợ thở” của chúng tôi nhưng lại vịn vào cớ rủi ro cao thì lãi suất phải cao.  Tôi nghĩ Chính phủ luôn muốn điều tốt nhất cho doanh nghiệp, nhưng cần có ban ngành kiểm soát chặt chẽ và đẩy nhanh việc thực thi chính sách để đảm bảo lợi ích cho doanh nghiệp”.

Theo ông Nguyễn Quốc Khanh – Chủ tịch HAWA, có 3 tiêu chí quan trọng nhất để doanh nghiệp phục hồi là tốc độ, sáng tạo và tinh thần lạc quan. Ông Khanh nêu vấn đề và cơ hội đối với mặt hàng sàn gỗ. Trước diễn biến khó lường của dịch Covid-19, sự bất ổn chính trị từ các cường quốc như Mỹ, Trung Quốc… khiến người tiêu dùng có xu hướng tích góp thay vì chi tiêu. Do đó, việc xây dựng, trang trí nhà ở, các dự án bất động sản cũng bị trì trệ ảnh hưởng đến cả thị trường sàn gỗ hiện nay, các sản phẩm vật liệu châu Âu, đem lại cơ hội cũng như thách thức không hề nhỏ cho các doanh nghiệp trong nước.

Tuy nhiên, sàn gỗ cũng có nhiều cơ hội sau khi đại dịch qua đi. Những năm gần đây, đặc biệt cuối năm 2019 đầu 2020, sự bùng nổ của thị trường bất động sản đã kéo theo nhu cầu lớn về vật liệu xây dựng, tạo đà cho nhóm ngành này có những bước phát triển mạnh mẽ. Trong vòng 5 năm qua, có khoảng 400.000 – 500.000 căn hộ nhà phố, chung cư cao cấp ra đời tại Việt Nam. Trung bình mỗi căn hộ sử dụng ít nhất từ 100 – 200 triệu đồng cho phần nội thất, ốp sàn. Chỉ riêng với đồ gỗ, vật liệu ốp sàn gỗ nhu cầu tiêu thụ bình quân ở Việt Nam là 21 USD/người/năm.

Như vậy, quy mô tiêu thụ đồ gỗ nội thất, vật liệu ốp sàn trong nước năm 2019 lên đến khoảng 4 tỷ USD. Thế nhưng, trong bối cảnh các công ty trong nước đang tập trung nhiều cho xuất khẩu, thì thị trường nội thất tại Việt Nam đang ngày càng thu hút các nhà đầu tư nước ngoài. Nếu các doanh nghiệp gỗ trong nước mải mê với xuất khẩu, không chú trọng thị trường nội địa thì sẽ mất đi cơ hội khai thác thị trường sàn gỗ rất tiềm năng này.

Với góc độ chuyên gia kinh tế, TS Võ Trí Thành cho rằng, bên cạnh các gói hỗ trợ riêng cho các đối tượng chịu thiệt hại bởi Covid-19 chưa được hấp thụ trên thực tế, doanh nghiệp cần chủ động tận dụng các cơ hội sẵn có khác. “Hiện nay, Chính phủ đang chủ trương đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, tăng cường mua sắm công để khôi phục kinh tế – xã hội trong bối cảnh dịch bệnh, đồng thời đẩy mạnh phát triển các dự án nhà ở xã hội. Nếu sớm tìm hiểu và đón đầu việc triển khai các kế hoạch này, doanh nghiệp ngành gỗ có thể gia tăng thị trường nội địa”, TS Võ Trí Thành nói.

Ông Thành khuyến cáo, các doanh nghiệp cũng cần nhìn nhận toàn bộ nền kinh tế với nhiều ngành hàng, lĩnh vực khác nhau, đặc biệt là các lĩnh vực có thể là đầu ra của ngành gỗ như xây dựng, bất động sản để nắm bắt cơ hội. Bên cạnh áp dụng công nghệ số, chuyển đổi mô hình kinh doanh online hay tìm kiếm thị trường mới, ông đề xuất doanh nghiệp sản xuất mặt hàng thiết yếu hoặc gắn thêm vào sản phẩm của mình một số tính năng cần thiết trong giai đoạn dịch bệnh.

Ngay cả khi thị trường Trung Quốc dần ổn định nhưng các nhà cung cấp nội địa hoặc quốc tế chưa kịp phục hồi, Việt Nam có thể tận dụng giai đoạn này để gia tăng thị phần trong ngắn hạn, đồng thời chiếm lĩnh niềm tin của người tiêu dùng ở thị trường đông dân này thông qua chất lượng sản phẩm.

“Đây là giai đoạn tư duy lại, lập chiến lược lại. Doanh nghiệp cần linh hoạt, bình tĩnh và hướng theo xu thế để trụ vững”, TS Võ Trí Thành nhấn mạnh.

TRẦN HUỲNH