CSVN – Hái tiêu thuê, cắt cành và tỉa chồi cà phê, phụ hồ…là những việc mà công nhân cao su có thể kiếm thêm thu nhập trong những ngày cao su rụng lá.

Kỳ 1: NHIỀU NỖI LO TOAN

Có việc gì làm việc đó

Chị Mai Thị Hà – công nhân (CN) khai thác tổ 2, NT Ia Glai – Công ty TNHH MTV Cao su Chư Sê đỏ 2 khóe mắt khi kể về hoàn cảnh khó khăn của gia đình. Chồng từng là CN cao su nhưng đã nghỉ chế độ, nay ở nhà chờ ai gọi việc gì thì làm việc đó, người con lớn đang học lớp 10, con thứ 2 đang học lớp 7. Cuộc sống của cả gia đình với bao khoản chi tiêu nay lại phụ thuộc hoàn toàn vào việc mỗi ngày xem có ai gọi đi hái tiêu, tưới nước, tỉa chồi hoặc cắt cành cho cà phê.

Chị tâm sự thêm về những ngày nghỉ cạo: “Năm nào cũng vậy, cứ mỗi khi đến mùa nghỉ cạo là cuộc sống của gia đình chúng tôi thật sự khó khăn, tiền sinh hoạt trong nhà, tiền học cho con…. không biết lấy ở đâu ra. Ngoài việc chỉ biết trông chờ vào ai đó gọi đi làm thuê trong ngày mà ở vùng này cũng chỉ có việc hái tiêu, tưới nước, cắt cành và tỉa chồi cho cà phê”.

Để hiểu rõ hơn cuộc sống của những người CN trong mùa nghỉ cạo, chúng tôi được anh Lê Văn Năm – Chủ tịch Công đoàn NT Ia Glai đưa về thăm đôi vợ chồng trẻ Siu Jil – Rlan Hlak là CN của tổ khai thác 10, hiện đang sinh sống ở làng Tôt Byơch, thị trấn Chư Sê. Đến nơi, chúng tôi hết sức bất ngờ trước gia cảnh của vợ chồng anh. Gọi là nhà nhưng thực chất chẳng khác cái lều tạm bợ, nằm lọt thỏm trong vườn cà phê của cha mẹ vợ mà theo lời anh Siu Jil thì “đây là nhà của bố mẹ vợ cho mượn để ở”.

Vợ chồng Siu Jil làm CN cũng được 6 năm, nhưng đến nay vẫn rất khó khăn. Siu Jil chia sẻ: “Vợ chồng mình chẳng có  nương,  rẫy gì cả nên đến mùa nghỉ cạo  là trông chờ vào những người có nhiều tiêu, cà phê gọi đi làm thuê.

Nhưng cũng ít người gọi lắm, vì cả năm đi làm CN cao su rồi, không thường xuyên làm cho họ nên họ không biết khi nào mình rảnh, khi nào mình bận. Do vậy, cuộc sống của gia đình mình thật sự rất khó khăn trong những ngày cao su rụng lá”.

Đến NT Hòa Bình – Công ty TNHH MTV Cao su Mang Yang, chúng tôi tình cờ gặp anh Phiê, CN tổ 8. Khi đó trời đã trưa, trên chiếc xe máy “cà tàng” hàng ngày chở mủ của anh là một cà mèn cơm. Được hỏi, anh giải thích ngay “đang làm việc nhà thì có người gọi đi làm, mình tranh thủ mang cà mèn cơm đến trường cho con rồi chạy qua chỗ làm luôn”. Tìm hiểu thì được biết, “chỗ làm” của anh chính là khuân vác vật liệu xây dựng lên xe tải, tiền công được hưởng theo số lượng mỗi bao xi măng, viên gạch…

Nhà có nương rẫy: “Dễ thở” hơn

Ngoài số ít những gia đình CN không có nương rẫy, tranh thủ kiếm thêm thu nhập trong những ngày cao su rụng lá thì trên địa bàn Tây Nguyên, người dân nói chung và CN cao su nói riêng thường có ít nhiều nương rẫy để trồng cà phê, tiêu… Đặc biệt những năm cao su có giá, CN cao su đã biết tích góp và mua đất trồng cây lâu năm. Chúng tôi tìm đến một gia đình CN có nương rẫy để hiểu hơn về công việc, đời sống của họ trong những ngày nghỉ cạo.

Rcom Blíu, Chủ tịch Công đoàn NT Ia Phú, Công ty TNHH MTV Cao su Chư Păh đưa chúng tôi đến gia đình CN Rcom H’bét ở làng Blang 1 của xã Ia Der – huyện Ia Grai. Đến nơi, chúng tôi không khỏi trầm trồ về căn nhà, tài sản của gia đình H’bét với xe công nông, các loại máy móc phục vụ cho công tác nông nghiệp, nhất là ngôi nhà hết sức khang trang.

Nói về cuộc sống và công việc của mình H’bét cho hay: “Trong làng ai cũng có nương rẫy hết, nhà mình thì có khoảng 1ha cà phê, 2 sào lúa nước. Do vậy, hàng ngày vợ chồng mình đều lên rẫy. Trong những ngày không ra lô, người trong làng thường đổi công cho nhau để làm rẫy, trồng lúa nước, làm cỏ hay tưới nước cho cà phê…nên trong làng thường không phải đi thuê người ngoài. Mỗi năm thu nhập kinh tế gia đình mình cũng có chút dư giả, đủ lo cho 2 con ăn no và đến trường đầy đủ”.

Cuộc sống CN trong lúc cây cao su nghỉ ngơi hết sức đa dạng, vất vả có, ổn định có. Và tất cả đều chờ đợi đến ngày ra quân khai thác để có được lương, thu nhập giải quyết những chi tiêu hàng ngày trong gia đình.

VĂN VĨNH

Kỳ tới: Vốn quen tay, bồn chồn khi rảnh việc