CSVN – Năm 1896, bác sĩ Yersin – Giám đốc Viện Pasteur Nha Trang thành lập Đồn điền Suối Dầu, cách Nha Trang 20 cây số về phía Tây. Mục đích đầu tiên là chăn nuôi bò, ngựa làm vacxin và huyết thanh phòng trị bệnh dịch hạch cho người và thuốc phòng chống dịch tả trên gia súc lớn.

Xây dựng đồn điền bằng tiền lương, thưởng

Bác sĩ Yersin lúc ấy muốn tìm một loại cây trồng có thể vừa nuôi sống Suối Dầu vừa cung cấp một phần kinh phí cho hoạt động của viện Pasteur Nha Trang do ông sáng lập. Bác sĩ Yersin xây dựng đồn điền của mình bằng tiền lương và các khoản tiền thưởng. Ngoài ra còn có sự đóng góp của một số bạn bè như E.Roux và A.Calmette, đồn điền không nhận được sự trợ giúp nào khác từ nhà nước.

Năm 1897, một số cây giống cao su được gửi từ Vườn thực vật Sài Gòn ra được trồng ở Suối Dầu. Tiếp đó, tháng 8 và tháng 11 năm 1898, bác sĩ Yersin đặt mua hai đợt hạt cao su từ Ceylan, đợt đầu 1.000 hạt, đợt sau 5.000 hạt. Bác sĩ Yersin còn sang Singapore, Malaysia, Ấn Độ, Ceylan rồi về Huế tìm hiểu cách trồng cao su ở đây.

Nhờ quá trình mò mẫm tìm hiểu về cây cao su, người ta đánh giá bác sĩ Yersin là một người nắm bắt được nhiều thông tin về cao su thiên nhiên nhất. Và vai trò quan trọng trong quá trình đưa cây cao su vào trồng ở VN.

Viếng mộ Yersin ở Nha Trang

Yersin sinh ngày 22/9/1863 tại Thụy Sĩ. Ông được biết đến là người đầu tiên tìm ra vi trùng bệnh dịch hạch và điều chế thành công huyết thanh để điều trị căn bệnh này. Ngoài việc có công lớn trong việc di thực cây cao su, ông còn là người tìm ra độc tố bệnh bạch hầu và sáng lập trường Đại học Y khoa Hà Nội, Viện Pasteur Nha Trang…

Là nhân vật lừng danh thế giới, nhưng Yersin lại có lối sống bình dị, trái tim nhân ái. Chính vì thế mà khi vĩnh viễn ra đi vào ngày 1/3/1943, Yersin để lại trong lòng người dân nơi ông gắn bó là xóm Cồn, Nha Trang, cũng như cả tỉnh Khánh Hòa niềm thương tiếc khôn nguôi.

Mộ bác sĩ Alexandre Yersin hiện nằm trên một ngọn đồi nhỏ gần Trại chăn nuôi Suối Dầu (xã Suối Cát, huyện Cam Lâm, Khánh Hòa), cách TP.Nha Trang khoảng 20 km. Khu mộ bác sĩ nằm trên một ngọn đồi nhỏ, lối lên với những bậc đá lượn hình cánh cung. Mộ khá đơn sơ, nằm tĩnh lặng dưới những vòm cây xanh ngát.

Du khách chưa có dịp tìm hiểu nhiều về cuộc đời và sự nghiệp Yersin, có thể tham khảo bảng tóm tắt tiểu sử được khắc trên tấm bia đá, với hai thứ tiếng Việt và Pháp, dựng cạnh phần mộ. Gần đó còn có một am thờ được thiết kế nhỏ nhắn, để du khách đến đây thắp hương tưởng nhớ một nhân cách lớn. Khu mộ được xây dựng ngày 3/3/1943. Qua thời gian, mộ bị xuống cấp. Sau năm 1975, nhân dân Khánh Hòa đã tôn tạo lại mộ của ông như hiện nay.

T.N (tổng hợp)