CSVN – Nhiều chuyên gia kinh tế nhận định, sau khi gia nhập TPP, ngành nông nghiệp VN đứng trước cơ hội lớn với thị trường 600 triệu dân, đóng góp 40% GDP thế giới và chiếm 20% giao dịch thương mại toàn cầu.

Giảm thuế, thêm thị trường mới

Theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Hà Công Tuấn, có thể nói VN có trình độ đi sau so với 11 quốc gia còn lại trong TPP, nhưng lại có lợi thế khi nhiều thành viên TPP là những thị trường tiêu thụ nông sản lớn của VN. Những thị trường này sẽ giúp VN có cơ hội giảm áp lực phụ thuộc vào một số thị trường truyền thống nhưng lại hay thay đổi.

Chẳng hạn, thị trường Trung Quốc đang nhập khẩu chiếm tới 35% tổng giá trị gạo VN xuất khẩu (XK), cao su chiếm 48%, các mặt hàng rau quả chiếm tới 64% hay gỗ chiếm hơn 13,2%… Đây cũng là thị trường mà VN nhập khẩu nhiều phục vụ cho sản xuất nông nghiệp, chiếm tới trên 62% tổng giá trị nhập khẩu các sản phẩm đầu vào cho nông nghiệp.

Các chuyên gia kinh tế phân tích, Trung Quốc là bạn hàng lớn nhưng chính sách của thị trường này đòi hỏi VN luôn phải linh hoạt. Mở ra thị trường mới rộng lớn trong khuôn khổ TPP, VN có thể điều chỉnh linh hoạt hơn, tốt hơn cơ cấu thị trường XK cũng như nhập khẩu trong lĩnh vực nông nghiệp.

Một trong những thuận lợi đối với ngành nông nghiệp là khi TPP có hiệu lực, hầu hết các mặt hàng nông sản sẽ được giảm thuế dần về 0%, và một thời gian ngắn sau đó toàn bộ các mặt hàng sẽ còn 0%. Nhờ vậy, nước ta có lợi thế cạnh tranh rất lớn so với các quốc gia XK nông sản khác như Ấn Độ, Trung Quốc và Thái Lan, đặc biệt là các mặt hàng như thủy sản và đồ gỗ.

Cụ thể, đồ gỗ VN XK vào Mỹ chiếm tới 39% tổng kim ngạch XK, Nhật Bản cũng chiếm 19%… Về thủy sản, VN XK vào Mỹ 19% tổng kim ngạch XK, Nhật Bản 16%… Như vậy lợi thế Việt Nam là rất lớn so với các nước có cùng điều kiện sản xuất.

Với hơn 30 tỷ USD thu về năm 2014, nông nghiệp vẫn là một trong những trụ cột XK chính của nước ta. Trong đó, rất nhiều mặt hàng chủ lực vẫn đứng vị trí nhất, nhì trên thế giới như gạo, cà phê, thủy sản, hạt tiêu, hạt điều… Tuy nhiên, XK nông sản đang có dấu hiệu sụt giảm bất thường.

Theo báo cáo của Bộ Công Thương, kim ngạch XK 10 tháng đầu năm 2015 của nhóm hàng nông, thủy sản ước đạt 24,6 tỉ USD, giảm 3,8% so với cùng kỳ năm 2014. Nguyên nhân chính là do sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường và việc phá giá đồng tiền của nhiều nước.

Cụ thể, đã XK 1,05 triệu tấn cà phê, giảm đến 29,6% về lượng và 31,6% về giá. XK gạo giảm 5% về trị giá so với cùng kỳ. Cao su tuy tăng 3,5% về lượng so với cùng kỳ 2014 nhưng kim ngạch XK chỉ đạt hơn 1,22 tỉ USD, giảm đến 15,8%.

P.V

“Khi thông thương sẽ thu hút được vốn đầu tư nước ngoài vào VN để tận dụng ưu đãi thuế suất 0%. Đây là cơ hội để chúng ta đẩy mạnh thu hút đầu tư phục vụ cho tái cơ cấu ngành nông nghiệp, với trọng tâm tái cấu trúc là đưa công nghệ mới, quản lý mới vào phát triển nông nghiệp”, Thứ trưởng Hà Công Tuấn nhận định.

Yếu thế quy mô nhỏ,  công nghệ kém

Nhưng tham gia TPP, ngành nông nghiệp nước ta cũng đứng trước không ít khó khăn, thách thức. Trong đó, thách thức lớn nhất là nông nghiệp nước ta chủ yếu còn mang hơi hướng của nền sản xuất nhỏ, quy mô chủ yếu là hộ gia đình. Cụ thể, trong nông nghiệp có khoảng 3.500 doanh nghiệp, chiếm 1,01% tổng số doanh nghiệp cả nước và hầu hết là doanh nghiệp nhỏ. Các doanh nghiệp có vốn dưới 5 tỷ đồng chiếm tới 65% nên rất khó trong cạnh tranh. Các chuyên gia kinh tế cho rằng, sản xuất quy mô nhỏ, công nghệ còn kém khiến các sản phẩm XK của VN gặp rất nhiều khó khăn khi mở cửa thị trường.

Ngoài ra, VN cũng sẽ gặp khó khăn về tiêu thụ một số mặt hàng nếu vẫn duy trì cách quản lý, chất lượng sản phẩm như hiện nay. “Cơ hội có nhiều nhưng thách thức cũng lớn. Nếu doanh nghiệp không chuyển đổi, không linh hoạt sẽ phá sản”, Thứ trưởng Hà Công Tuấn lo ngại.

Với tình hình như trên, theo các chuyên gia, nếu coi TPP là “liều thuốc thử” cho tái cơ cấu nông nghiệp mà cả guồng máy quản lý, nông dân và doanh nghiệp không cải cách trong bộ máy, hệ thống quản lý thì sẽ dễ thua trên sân nhà.

Phú Vinh